De afgelopen weken zijn er steeds meer mensen en dieren met klachten, omdat ze in aanraking zijn gekomen met (de brandharen van) een eikenprocessierups. Een vraag die dan gesteld wordt: wie is aansprakelijk voor de geleden schade?
Over het algemeen rust op de eigenaar/beheerder van een terrein met eikenbomen, waarin eikenprocessierupsen zitten, een zorgplicht. Schendt de eigenaar/beheerder deze zorgplicht, dan is het mogelijk dat hij aansprakelijk is voor schade die is ontstaan door (de brandharen van) de rups.
Aansprakelijk op grond van de ‘onrechtmatige daad’
Een onrechtmatige daad is het uitvoeren of nalaten van een handeling, waarbij in strijd met de wet of maatschappelijke normen schade wordt toegebracht aan een ander. Uit deze regel volgt dat een eigenaar/beheerder moet voorkomen dat een ander schade lijdt door zijn eigendom, bijvoorbeeld door slecht onderhoud. Ook de eigenaar van een eikenboom met processierupsen kan aansprakelijk zijn wanneer hij geen maatregelen treft om schade - veroorzaakt door de eikenprocessierups - te voorkomen.
Zorgplicht voor eigenaar/beheerder
Als eigenaar/beheerder dien je aan je zorgplicht te voldoen. Deze zorgplicht houdt in dat schade voorkomen dan wel beperkt dient te worden. Hier zitten wel een aantal haken en ogen aan.
Voorzorgsmaatregelen
Al in 2008 stelde de rechtbank Roermond dat een “gemeente als eigenaar en beheerder van eikenbomen een zorgplicht heeft om de overlast die eikenprocessierupsen met zich meebrengen te voorkomen dan wel te beperken, nu bekend is dat deze rups een gevaar kan opleveren voor de volksgezondheid”. De rechtbank vervolgt: “Deze zorgplicht bevat het treffen van voorzorgmaatregelen ook al is de gemeente op zichzelf voor het ontstaan van het gevaar niet verantwoordelijk”.
Om welke voorzorgsmaatregelen het hier gaat, blijft een vrije keuze van de gemeente. Volgens de rechtbank is het van belang dat: “bij verhoogd gevaar gestreefd moet worden naar afdoende preventieve maatregelen”.
Bij het treffen van voorzorgsmaatregelen kan ook worden gekeken naar de zogenaamde ‘Kelderluik-criteria’:
- Hoe groot is de kans dat iemand niet de vereiste oplettendheid en voorzichtigheid in acht neemt?
- Hoe groot is de kans dat uit niet-inachtneming ongevallen ontstaan?
- Hoe ernstig kunnen de gevolgen zijn?
- Hoe bezwaarlijk zijn de te nemen veiligheidsmaatregelen?
Of iemand voldoende voorzorgsmaatregelen treft, dient dus per geval opnieuw te worden bekeken.
Waarschuwingsplicht
Volgens de Hoge Raad geldt dat een waarschuwingsbord alleen als een doeltreffend veiligheidsmiddel kan gelden, wanneer wordt verwacht dat deze waarschuwing zal leiden tot een verandering in gedrag waardoor gevaar wordt vermeden. Alleen het waarschuwen voor een gevaar is dus niet altijd genoeg.
Onderzoeksplicht
In een andere uitspraak van de Hoge Raad wordt aangegeven dat het beheren van een terrein een bijzondere zorgplicht met zich mee brengt. Wanneer een terreinbeheerder niet op de hoogte is van mogelijke gevaarlijke situaties, dient hij (op eigen initiatief) onderzoek te verrichten. Op de eigenaar/beheerder rust dus ook een onderzoeksplicht.
Capaciteit om de eikenprocessierups te bestrijden
Een veel gehoord argument van de overheid is dat ze op het moment dat de eikenprocessierups actief is, onvoldoende tijd en capaciteit hebben om de eikenprocessierups te bestrijden. Maar dit argument gaat niet altijd op. Het hele jaar door is het namelijk mogelijk om maatregelen te treffen om eikenprocessierupsen te bestrijden. Ook kan er (eerder) worden geïnventariseerd welke maatregelen hiervoor nodig zijn.
Conclusie: wie is aansprakelijk?
Een eigenaar/beheerder van een terrein met eikenbomen waarin eikenprocessierupsen zitten, kan aansprakelijk zijn voor schade die ontstaat (door brandharen van) de eikenprocessierupsen. De eigenaar/beheerder kan aansprakelijkheid voorkomen door op tijd maatregelen te treffen.
Heeft u vragen over dit onderwerp? Neem dan gerust contact met ons op.