Beneficiaire aanvaarding: hoe werkt vereffening van een beneficiair aanvaarde nalatenschap?

Komt aan u, op basis van de wet of op grond van een testament, een erfenis toe, dan moet u kenbaar maken of u deze nalatenschap wilt accepteren of niet. In dit artikel ga ik in op de verschillende mogelijkheden die er zijn: aanvaarden, verwerpen of beneficiair aanvaarden. Ook zal ik de rol van de vereffenaar en de te nemen stappen bespreken.

Kiest u ervoor om de nalatenschap te accepteren, dan hebt u recht op alle bezittingen van de overledene, maar bent u ook aansprakelijk voor alle schulden. U hebt de nalatenschap dan zuiver aanvaard. Dat heeft tot gevolg dat u met uw eigen vermogen aansprakelijk bent voor schulden van de nalatenschap indien die schulden niet volledig uit de nalatenschap kunnen worden voldaan. Om dit te voorkomen kunt u er voorkiezen de nalatenschap niet te accepteren door deze te verwerpen. Een andere mogelijkheid is om de nalatenschap niet zuiver maar beneficiair te aanvaarden.

Wanneer een nalatenschap uit een erfenis verwerpen?

Is direct duidelijk dat de nalatenschap per saldo negatief is, dan doet u er waarschijnlijk verstandig aan de nalatenschap te verwerpen. U erft dan niets, maar bent ook niet aansprakelijk voor de schulden van de erflater. Let op dat mogelijk uw kinderen, op basis van de wettelijke regels van plaatsvervulling, in uw plaats treden als erfgenaam wanneer u de nalatenschap verwerpt. Uw kinderen moeten de nalatenschap dan ook verwerpen om niet voor de schulden van de nalatenschap te worden aangesproken. Wilt u voor uw minderjarige kind verwerpen, dan heeft u daarvoor toestemming van de kantonrechter nodig.

Wat is een beneficiaire aanvaarding?

Aanvaardt u de nalatenschap beneficiair, dan accepteert u de erfenis alleen voor zover deze per saldo positief is. Anders dan bij zuivere aanvaarding, hoeft u de schulden van de nalatenschap niet met uw eigen geld te betalen. U kunt beneficiair aanvaarden door een formulier in te vullen en in te dienen bij de rechtbank of dit formulier bij de notaris in te vullen. De notaris regelt dan dat het formulier bij de rechtbank wordt ingediend. U moet dit binnen drie maanden doen nadat de erflater is overleden. Doet u dat niet op tijd, dan heeft u de nalatenschap zuiver aanvaard.

Gevolgen beneficiair aanvaarden

Om te voorkomen dat u met uw eigen vermogen aansprakelijk bent voor schulden van de nalatenschap, doet u er dus goed aan om de nalatenschap beneficiair te aanvaarden. Zeker indien u twijfelt over de omvang van de nalatenschap. Beneficiair aanvaarden werd voorheen ook wel aangeduid als ‘aanvaarden onder het voorrecht van boedelbeschrijving’. Eerst moeten de bezittingen en schulden van de boedel in kaart worden gebracht, waarna de schulden moeten worden voldaan. Resteert er dan een positief saldo, dan komt dat toe aan de beneficiaire erfgenaam.

Vereffening en de vereffeningsprocedure

Wordt de nalatenschap door één of meerdere erfgenamen beneficiair aanvaard, dan geldt er een specifieke wijze van afwikkeling: de nalatenschap moet worden vereffend volgens een in de wet geregelde procedure. Het doel van deze vereffening is dat de vorderingen van de schuldeisers van de nalatenschap op correcte wijze worden voldaan.

Wie is vereffenaar bij een beneficiair aanvaarde nalatenschap?

In geval van een beneficiair aanvaarde nalatenschap zijn in beginsel alle erfgenamen vereffenaar. De erfgenamen kunnen er ook voor kiezen om gezamenlijk één vereffenaar uit hun midden aan te wijzen of daarvoor een derde te benaderen. Op verzoek van één of meerdere erfgenamen kan de rechtbank worden gevraagd een derde als vereffenaar te benoemen.

Wat zijn de verplichtingen van de vereffenaar?

De vereffeningsprocedure houdt globaal het volgende in:

• De vereffenaar zorgt ervoor dat er een boedelbeschrijving (notarieel of onderhands) wordt opgemaakt, met daarin een opsomming van alle tot de nalatenschap behorende activa en passiva;
• De boedelbeschrijving moet voor de erfgenamen en schuldeisers ter inzage worden neergelegd bij de boedelnotaris of bij de griffie van de rechtbank;
• Volgt uit de boedelbeschrijving dat de nalatenschap per saldo negatief is, dan moet de vereffenaar dat aan de kantonrechter melden;
• De schuldeisers moeten worden opgeroepen om kenbaar te maken wat hun vordering op de nalatenschap is;
• De schulden moeten worden voldaan volgens een door de vereffenaar op te stellen uitdelingslijst. Indien nodig, moeten daarvoor goederen uit de nalatenschap worden verkocht. Resteert er na voldoening van de schuldeisers een positief saldo, dan moet dat onder de erfgenamen (naar rato van ieders erfdeel) worden verdeeld. Is het saldo niet toereikend om alle schulden te voldoen, dan geldt er een bepaalde rangorde bij de voldoening van de schulden, waarbij een aantal vorderingen niet kan worden voldaan;
• Is de nalatenschap volgens bovenstaande stappen afgewikkeld, dan eindigt de vereffening en moet de vereffenaar over zijn beheer rekening en verantwoording afleggen door onderbouwd verslag te doen van de wijze waarop hij de vereffening heeft afgewikkeld.
  
  

Risico’s van het niet naleven van de regels van de vereffeningsprocedure

De hiervoor in grote lijnen beschreven vereffeningsprocedure omvat nogal wat regels. De wetgever heeft daarvoor gekozen, omdat bij een beneficiair aanvaarde nalatenschap de schulden alleen op de activa van de nalatenschap en niet op de bezittingen van de erfgenamen in privé kunnen worden verhaald. De beneficiaire erfgenaam/vereffenaar doet er goed aan deze procedure daadwerkelijk na te leven. Houdt hij zich niet aan de regels van de vereffeningsprocedure, dan loopt hij het risico alsnog met zijn privévermogen aansprakelijk te worden voor de schulden van de nalatenschap.

Als u vragen hebt over de afwikkeling van een (negatieve) nalatenschap, neem dan gerust contact op met de sectie Erfrecht van ons kantoor.