Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) is een hot topic. Klimaatverandering, arbeidsomstandigheden, maar ook vergrijzing en diversiteit zijn onderwerpen die bij steeds meer ondernemers op de agenda staan. Veel bedrijven voelen dan ook de noodzaak een steentje bij te dragen aan de maatschappij. Vanuit de overheid wordt dit uiteraard sterk aangemoedigd. Zo laat het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat tweejaarlijks de Transparantiebenchmark uitvoeren en is er een nationale kennis- en netwerkorganisatie op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen: MVO-Nederland. Daarnaast is door de regering een nieuwe ondernemingsvorm geïntroduceerd voor dé maatschappelijke ondernemer: de maatschappelijke BV. Mijn kantoorgenoot Janneke Braat heeft hier al eerder een artikel over geschreven.
In dit artikel leg ik uit waarom het voor ondernemers ook op juridisch gebied interessant kan zijn rekening te houden met hun maatschappelijke verantwoordelijkheid. Naast het voorkomen van aansprakelijkheidsrisico’s, kan het namelijk ook strategische voordelen opleveren. Om een start te kunnen maken met het maatschappelijk verantwoord ondernemen, zet ik ook nog een aantal hulpmiddelen op een rij die nuttig kunnen zijn bij het opstellen van een MVO beleid.
Aansprakelijkheidsrisico’s en strategische voordelen
Bestuurders van een onderneming zijn in feite belangenbehartigers. Zij zijn wettelijk verplicht het belang van de onderneming te behartigen. Dit houdt bijvoorbeeld in dat zij de juiste beslissingen moeten nemen en omzet en winst genereren, zodat de continuïteit van de onderneming gewaarborgd blijft.
Het belang van de onderneming kan echter ook worden ingekleurd door maatschappelijke belangen. Vooral als de onderneming diensten levert die maatschappelijk van grote betekenis zijn. Denk aan het leveren van energie, telecom/ICT, geneesmiddelen, drinkwater enzovoort.
Wanneer het bestuur van een onderneming geen rekening houdt met maatschappelijk verantwoord ondernemen, kan dat (onder bepaalde omstandigheden) reden zijn voor aansprakelijkheid. Is er een raad van commissarissen aanwezig? Dan moeten ook zij zich actief opstellen indien het bestuur onvoldoende aandacht heeft voor de maatschappelijke aspecten van het ondernemen. Gebeurt dit niet adequaat, dan loopt ook de raad van commissarissen het risico op aansprakelijkheid vanwege onbehoorlijk toezicht.
Onlangs hebben 25 hoogleraren dan ook gepleit voor een wettelijke bepaling die ondernemingen verplicht maatschappelijk verantwoord te handelen (ook wel ‘corporate citizenship’ genoemd). De hoogleraren pleiten voor een wettelijke verankering van ‘de plicht om te zorgen dat de onderneming zich als een verantwoordelijke burger gedraagt’.
Bij het bepalen van de strategie, het voeren van beleid en de toezicht daarop, is het als bestuur en als raad van commissarissen in ieder geval raadzaam om rekening te houden met de maatschappelijke aspecten van het ondernemen.
Los van de juridische risico’s, is het ook om andere redenen aan te bevelen als ondernemer aandacht te schenken aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Zo kan investeren in maatschappelijk verantwoord ondernemen ook strategische voordelen opleveren. Bedrijven met goede maatschappelijk verantwoorde prestaties zijn vaak beter voorbereid op strengere milieu- of Arbowetgeving, zijn beter in staat vergunningen of leningen te verkrijgen en vertonen meer flexibiliteit tijdens een crisis.
Hoe maak en bepaal ik een MVO beleid?
Om een MVO beleid te bepalen en maken, heeft de Rijksoverheid verschillende hulpmiddelen in het leven geroepen. Onder andere om maatschappelijk verantwoord ondernemen toegankelijker te maken.
Zo brengt u met de MVO-risico checker (een online-tool) in kaart welke richtlijnen en gedragscodes voor uw sector van toepassing zijn. Samen met het stappenplan voor MVO-risicomanagement wordt u op weg geholpen bij het bepalen en maken van een MVO beleid.
De ISO 26000 is een internationale richtlijn voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Het geeft handvatten om organisaties te ondersteunen hun maatschappelijke verantwoordelijkheid 'op maat' in te vullen en is bedoeld om organisaties te helpen een bijdrage te leveren aan duurzame ontwikkeling.
Bedrijven die internationaal zaken doen kunnen de OESO-richtlijn raadplegen. De OESO-richtlijn maakt duidelijk wat de Nederlandse overheid van bedrijven verwacht op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen bij het internationaal zakendoen. Voor een praktische toepassing van de OESO-Richtlijn is het raadzaam om gebruik te maken van de OESO Due Diligence-Handreiking.
Mocht u vragen hebben over de juridische aspecten van het maatschappelijk verantwoord ondernemen, neem dan gerust contact met mij op.